Thomas Carlyle ve “Kahramanlar” Kitabı” -1-

Thomas Carlyle ve “Kahramanlar” Kitabı’ndaki Vahim İddiaları -1-

Thomas Carlyle Kimdir ?

İskoç asıllı tarihçi, yazar ve eleştirmendir. 4 Aralık 1795 tarihinde Ecclefechan’da (Dumfriesshire, İskoçya) doğdu. Geniş bir ailenin çocuğu olup, annesi ve sekiz kardeşine olan aşırı bağlılığını ömrü boyunca devam ettirdi. Bir duvarcının oğlu olup hayatı boyu çoğunlukla yoksulluk içinde yaşadı. Köy okulunu bitirdikten sonra Annan Akademisi’ne gönderildi (1805). Bu okuldan sonra Edinburg Üniversitesi’ne gitti (1809). Bu sırada belli bir konu üzerinde yoğunlaşmamakla beraber çok sayıda eser okudu. Babası papaz olmasını istediyse de buna ilgi göstermedi. Matematik eğitimini alarak 1814’te bu dersi vermeye başladı.

Öğretmenliği bırakarak, 1819 Üniversitesi’ne hukuk eğitimini almak üzere üniversiteye geri döndü. Bu tarihlerden itibaren inanç dünyasında önemli değişiklikler ve gelişmeler oldu. Bu durumu 1836 yılında kaleme aldığı “Bay Teufelsdröckh’ün Yaşamı ve Düşünceleri” adlı eserinde yazdı. Bu arada Alman Edebiyatına ve özellikle Goethe’ye ilgi duydu. 1826 yılında evlendi. Bu dönemde ve evliliği boyunca maddi sıkıntı çekti.

Geçimini yazdığı yazılarla sağlamaya çalışıyor ancak, gerekli desteği görmüyordu. Buna rağmen fikirlerinden ödün vermediği gibi, büyük bir tarih eserini yazmaya başladı. Büyük maddi sıkıntı yaşamasına rağmen böyle bir girişimde bulunması dikkat çekicidir. Bu eserle beraber yoğun tarih araştırmalarına girişti. Bundan sonra çok sayıda konferans çağrısı aldı. Maddeciliğe ve rasyonalizme karşıydı. Siyasi ve kültürel tarihin akışını ancak olağanüstü kişilerin değiştirebileceğini savundu.İlahi aydınlığı hedef aldı.

1837 yılında “Fransız Devrimi” adlı büyük eserini kaleme aldı. Yalnızca giysilere ve dış görünüşe önem verilen, riyakar bir toplumda yaşamaktan müthiş bir derecede rahatsız oldu. Fransız Devrimi sonrası saray mensubu ve soyluların çılgınlık ve bencilliklerini eleştirdi. Bu durum onu manevi değerler üzerinde daha fazla yoğunlaşması neticesini verdi.

Gittikçe müthiş bir derecede kök salan ve toplumda şiddetli bölünmelere, sınıflar arasındaki farkın zenginden yana gelişmeyi netice veren, kapitalist sisteme şiddetle karşı çıktı. Chartism (1840), Kahramanlar (1841), Geçmiş ve Bugün (1843) adlı eserlerinde, liberal yaklaşımları eleştirdi Burjuva sınıfının vurdumduymazlığı ile rejim karmaşasına eleştiriler yöneltti. Geleneksel iktisadi sisteme karşı çıktı. Bozulan ve gittikçe yok olan değerler üzerine eğilerek, bunların yaşatılması veya yeniden topluma kazandırılması gereği üzerinde durdu.

Daha önce eğitim gördüğü Edinburg Üniversitesi’nin rektörlüğüne atandı ve göreve başlarken yaptığı ilk konuşmada yüksek ahlakı öğütledi. Aynı yıl bastırdığı “Kitap Seçimi Üzerine” adlı eseri ve başarılı rektörlüğü ile parlak bir başarı kazandı. İnanç noktasında en çok vurguladığı konu; Yaratıcı’nın yüceliği ve ruhun ölümsüzlüğüdür.

On dokuzuncu yüzyıldaki kargaşadan ötürü, daha önceki düzene övgüler yazdı. Ancak, Protestan Kalvinist  eğilimleri olan bir Hrıstiyan olarak dogmatik Katolik kilise hiyerarşisinden tiksindiği gibi sonraları Hıristiyanlığı da reddetti. Ülke çapında bir üne kavuşup maddi sıkıntıları aştığı, feraha ulaştığı bir anda eşinin ölümü, hayatı üzerinde çok etkili oldu. Bundan sonra geçen on beş yıl boyunca kendini toparlayamadı.1881 yılında 5 Şubat’ta Londra’da öldü.

Carlyle ve “Kahramanlar”ı

Carlyle, 1841’de yayınlanan ve en ünlü kitabı olan “On Heroes, Hero-Worship and the Heroic in History” adlı eserinde; Hz. Muhammed’i “Peygamber Kahraman”, Dante ve Shakespeare’i “Şair Kahraman”, Protestan Hrıstiyanlığın öncü ismi Martin Luther ve Knox’u “Din adamı Kahraman”, Johnson ve Burns’i “Edebiyatçı Kahraman” , Cromwell ve Napoleon’u da “Hükümdar Kahraman” olarak tanımlayan görüşlerini kaleme aldı. Bu kitabının Hz. Muhammed s.a.v. ile ilgili kısmı, “Peygamber Kahraman Muhammed” adıyla Türkçe’ye çevrilerek   -1958,1963 yıllarında – yayınlandı. 1977 yyılında Behzat Tanç’ın çevirisi ile yayınlanan kitabı tam metin olarak son olarak 2004 yılında Ötüken yayınları arasında  yayınlandı. Bu kitabının ilgili kısmında İslam Peygamberinin faziletlerini dile getirip övdüğü birkaç satırın hemen ardından gelen ve sayıları onları bulan Kur’an-ı Kerim ve Hz. Rasulullah ile ilgili çok vahim ve İslam akaidi açısından küfr-ü mutlak olarak değerlendirilecek çok  hatalı değerlendirmeleri vardır.

Ömrü boyunca arayış içinde olan ve çok sayıda eser okuyan Carlyle, Vatikan merkezli Papalık kilisesini ve Katolik Hıristiyanlığı eleştirdiği gibi Hz. Muhammed’in “bazı iyi nitelikleri de olduğu”nu yazdığı eseri ilgi çekti.  Dini taassubun hüküm sürdüğü ve İslam beldelerinin tek tek işgal edildiği bir dönemde bir üniversite rektörünün Hz. Muhammed hakkında o zamana kadar bir Hrıstiyan aydınından hemen hiç işitilmemiş sözlerinin  dikkat çekmesi de olağan bir durumdur. Olağan olmayan ve hatta vahim olan  ise kilise hiyerarşisine isyan etmiş bir Batılı’nın kaleminden çıkan kendi Peygamber’ine birkaç güzel söz ile O’nu adeta kutsayan müslümanların arz ettiği “gavura perestişkar” ruh halidir.

Türkçe olarak yayınlandığını belirttiğimiz “On Heroes, Hero-Worship and the Heroic in History” adlı ünlü eserinden nasıl haberdar olduğunu bilemediğimiz  Bediüzzaman Said Nursi’nin de bazı eserlerinde ismini övgü ile anarak Carlyle’ın  yazdıklarına uygunluğu bugüne kadar geçen 100 yıla yakın sürede hiç sorgulanmadan  tekrarlanan alıntılar yapmış olması yazdıklarına bakılırsa asla hak etmediği bir değer atfedilmesine yol açmıştır.

Bediüzzaman Said Nursi ve  Carlyle

Bediüzzaman Said Nursi’nin Carlyle ismini anarak eserlerine atıf yaptığı ilk metin Hutbe-i Şamiyyedir ki bu metnin 1912’de Şam’da Emeviyye Camii’nde irad edilen bir hutbeye dayandırıldığı bilinmektedir.

Bediüzzaman Said Nursi’nin Carlyle’dan naklederek sözlerine  atıfta bulunduğu eserlerindeki Carlyle’a ait olduğu iddia edilen bazı ifadeler  şunlardır:

“İslâmiyet gayet parlak bir ateş gibi doğdu. Sair dinleri kuru ağacın dalları gibi yuttu. Hem bu yutmak İslâmiyetin hakkı imiş. Çünkü sair dinler-fakat Kur’ân’ın tasdikine mazhar olmayan kısmı-hiç hükmündedir”. “En evvel kulak verilecek sözlerin en lâyıkı Muhammed’in (aleyhissalâtü vesselâm) sözüdür. Çünkü, hakikî söz, onun sözleridir”( Hutbe-i Şamiyye s. 36-37 ).

“Başka kitaplar, hiçbir cihette Kur’ân a yetişemez. Hakiki söz odur, onu dinlemeliyiz” (Emirdağ Lahikası. s.235).

“Kur’ân’ı bir kere dikkatle okursanız, Onun husûsiyetlerini izhâra başladığını görürsünüz. Kur’ân’ın güzelliği, diğer bütün edebî eserlerin güzelliklerinden kàbil-i temyizdir. Kur’ân’ın başlıca húsûsiyetlerinden biri, onun asliyetidir. Benim fikir ve kanatime göre, Kur’ân, serâpâ samîmiyet ve hakkàniyetle doludur. Hazret-i Muhammed’in (a.s.m.) cihâna tebliğ ettiği dâvet hak ve hakîkattir” (İşaratü’l-İcaz, s. 265).

“Ben dünyaya işittirecek bir derecede kanaat-i kat’iyemle derim: İstikbal yalnız ve yalnız İslâmiyetin olacak” diyen Bediüzzaman Said Nursi’nin , Hutbe-i Şamiyye‘de  “Avrupa ve Amerika İslâmiyetle hâmiledir. Günün birinde bir İslâmî devlet doğuracak” şeklindeki iddiasına dayanak olarak gösterdiği iki kişiden birisi Hz. Rasulullah için yaptığı bazı isabetli değerlendirmeler yanında bilhassa Kur’an-ı Kerim için galiz ifadeler kullandığı ekteki kitabından alıntılanan sayfalarla sabit olan  Thomas Carlyle’dır.

Bediüzzaman Said Nursi’nin bu hutbesinde yersiz bir övgüsünü pay ettiği diğer isim ise  Bismark’dır.

***

Carlyle’ın Kitabından Alıntılar için tıklayınız:

Thomas Carlyle’ın  “Kahramanlar” Kitabı’ndaki Vahim İddialar

(Kitabın bazı sayfaları gereksiz polemiklerden kaçınılması düşüncesi ile tıpkıbasım – scan edilmiş olarak verilmiştir.)

Thomas Carlyle &  Risale-i Nur Külliyatından Hutbe-i Şâmiye’deki “Gavura Övgüler”

(Kitabın bazı sayfaları gereksiz polemiklerden kaçınılması düşüncesi ile tıpkıbasım – scan edilmiş olarak verilmiştir.)

Said Nursi’nin Hutbe-i Şâmiyye kitabından Thomas Carlyle  ( Said Nursi’nin kitabından Mister Karlayl şeklinde okunuşu ile kaydedilmiş) hakkındaki yerleri içeren iki sayfayı görmek için tıklayınız.

Thomas Carlyle  “Mister Karlayl”‘ın İslam ; Kur’an-ı Kerim ve Rasulullah Muhammed Mustafa s.a.v. hakkındaki gerçek fikirlerini orijinal metni ile okuyun :  http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=37265