Dr. Hayati BİCE: Dursun Kuveloğlu “Koyu Gri Seneler”i Anlatıyor.

-12 EYLÜL’ÜN ÜLKÜCÜ EDEBİYATI:6-

Dursun Kuveloğlu “Koyu Gri Seneler”i Anlatıyor.

Dr. Hayati BİCE

1974-12 Eylül 1980 arasında kanlı çatışmaların içinde ve terör ortamında yaşayan; aralarından bir kısmı hayatının baharında kara toprağa düşen, 12 Eylül sonrası dönemde ise sağcısıyla-solcusuyla hayatları mahvedilen bir neslin romanı olan “Koyu Gri Seneler”i yazarı Dursun Kuveloğlu, “78 Kuşağı Romanı” olarak tanımlıyor.[1]

Türk milliyetçisi 1978 neslinin yaşadıklarından ders çıkarmaları için, dönemi doğal olarak yaşamayan gençlere, kendi yaşadıklarından yola çıkarak anlatacakları/yazacakları büyük önem taşıyor. Bu bölümde yer verdiğim edebî eserler bu çabanın birer örneği olarak, ülkücü gençler tarafından mutlaka dikkatle okunmalıdır.

“Koyu Gri Seneler” esas kahraman olan Hasan adlı Karadenizli bir genci, Ankara’ya taşınan ailesi ile birlikte henüz bir ortaokul öğrencisi olarak çocuğu olarak sahneye çıkartıyor. Roman, Hasan’ın giderek şiddetlenen çatışma ortamında yaşadıkları üzerine kurgulanmıştır. Yazar, kahramanının, okulunu bitirerek üniversiteye girmeyi, şehrin kültür ortamından yararlanmak hayâlleri kurarken semtlerinde başlayan sağcı/solcu ayrışmasında tarafsız kalmaya çalışan, milliyetçi duygularıyla ülkücülere sempati duyan bir gencin yaşama savaşını, gönül fırtınalarını hüzünlü bir dille anlatıyor. Bu hüzün, o yılların rengi olarak seçilen, kitabın adındaki “Koyu Gri” ile çok başarılı bir şekilde örtüştürülmüştür.

Kitabın ilgi çekici ismini koyma gerekçesini, Kuveloğlu’nun  “1980 öncesi Türkiye, büyük bir karanlığı ve kaosu yaşadı. Çoğu defa kötülüğe, günaha yahut şeytana yakın duran seneler yaşadı. Türkiye’de hakîm olan genel manzara, siyaha yakın bir karamsar tabloyu ifade ettiği için romana “Koyu Gri Seneler” dedim.” sözleri açıklamaktadır.

Kitabın kahramanının yaşadığı çevre Ankara’nın sağcıların egemenliğindeki Etlik ile sol egemenliğinin hüküm sürdüğü İncirli bölgesi olarak seçilmiş. O zamanlar hâlâ hayatta olan mahalle kültürü, lise öğrencileri arasındaki gençlik çekişmelerinin ideolojik bir görünüme büründürülmesi, genç kızların ideolojik kavgada “çeldirici bir nesne”ye dönüşmeleri gibi unsurların, bir arada ve okuru sıkmadan kitapta meczedildiği görülür. Mahallesinde giderek birbirine tahammülü azalan  ikili ideolojik yapı arasındaki sürtüşme ve giderek dozu artan şiddet, Hasan’ın hayatını radikal bir şekilde etkiliyor. Bugünkü kuşaktan gençler -ve hatta tarif edilen mahalle ve sokaklarda yaşayanlar da dâhil- insanların belli sokaklara ve caddelere ölüm riskini göze almadan giremediklerini anlamakta güçlük çekecekler; belki de yazarın olayı abarttığını düşüneceklerdir. Oysa o dönemi yaşayan bizim kuşaktan insanlar, özellikle Ankara, İstanbul gibi büyük kentlerdeki mahalleler arasındaki “ideolojik sınır bölgeleri”nde nasıl riskler yaşandığını çok iyi bilirler.

Kuveloğlu’nun eserini kaleme alırken, her iki taraftaki kişilik patolojisi sergileyen kişilerin yol açtığı -çoğunlukla anlamsız- tartışmaların yol açtığı kanlı çatışma ortamını eleştirel bir gözle ve çok net olarak yansıtmaktadır. Her iki tarafta yer alan sokak çatışmalarına katılmayıp kültürel olarak kendisini geliştirmek isteyen tiplerin şiddetten uzak durma çabasının alaya alınması da yazarın önemli bir tesbitidir. Yine de dönem gençlerinin kitap ile kurdukalrı ilişkiyi kısıtlı harçlıklarının önemli kısmını kitap almak için harcamaları bir diğer yine önemli konudur. Bugünün rahat ortamında ‘Hangi kitabı okuyor?’ diye sorgulanmayan, alaya alınmayan, taciz ve şiddete uğrama ihtimali bulunmayan; hatta öldürülme korkusu yaşamayan gençlerinin kitap ile aralarına giren duvarlar sorgulanmalıdır. O dönemde elindeki gazete nedeniyle öldürlen insanların varlığını bilmeyen gençler, bu satırları abartılı bulabilir.

“Koyu Gri Seneler”de Kuveloğlu güzel bir Türkçe ve okuru daha ilk sayfalarında saran bir kurgu ile ustalığını konuşturmaktadır. Kitabın kolay okunur olması bugünün ortamında kitap okumak için zaman sıkıntısı çekme bahanesine sığınan okurlara da kaçacak yer bırakmıyor.

Kuveloğlu o günün ülkücü gençlerinin okul kantinlerinde çay-simit eşliğinde kurdukları devâsâ hayâlleri ise şöyle tanımlamaktadır: “Birbirinden koparılmış milyonlarca soydaş, aynı heyecanları paylaşacak, aynı ülkü için çalışacak ve aynı rüyayı görecekti. Aynı dilde muhabbet edecek, aynı şarkılarla oynayacaktık. Yürekler bir atacak, yumruklar aynı düşmana karşı sıkılacaktı. Turan seli, Türk’e zindan olan duvarları yerle bir edecek, Türk Yurdu’na huzur ve mutluluk taşıyacaktı. Balkanlardan Çin Seddi’ne kadar olan büyük Turan coğrafyasının her yanında şenlikler yapılacaktı. Al bayrağa sarılmış Türk kızları, yollarımıza çiçekler serpecekti. Biz duvarı yıkacaktık, Turan kurulacaktı!”

“Yazar, okuru dönemin gerçekliğine götürmelidir” diyen Kuveloğlu, kendisi ile yapılan bir röportajda, artık üzerinden nerdeyse 40 yıl geçen ve o günlerin yaşayanların birer birer aktif hayattan çekildikleri 12 Eylül dönemi için mutlaka değerlendirmesi gereken şu önemli tesbiti dile getirmiştir: “Bugün ülkemiz nüfusunun yarısından çoğu o dönemleri ya hiç yaşamadı ya da hatırlamayacak kadar küçük yaştaydı. Bir bakıma 1970-80 arası dönem de yakın tarihimiz oldu. Bir romancı olarak, tarihi gerçeklere ihanet etmeksizin yazmanın, aydın namusunun gereği olduğuna inanıyorum. Koyu Gri Seneler romanında meseleyi tarafların gözlerinden değil; annelerin, çocukların, babaların, eşlerin gözlerinden okumaya ve yansıtmaya çalıştım. Çünkü en büyük korkuyu onlar yaşadı, en onulmaz acıları onlar çekti. “Koyu Gri Seneler” romanını yazarken, yaşayanların “78 Kuşağı” olarak tanımlandığı 1970-1980 yılları arasına dair okura objektif bir fotoğraf sunmaya gayret ettim. “Koyu Gri Seneler” romanında geçen olayların aynısı yahut benzerleri, ülkemizin her yanında yaşandı. Romandaki kahraman, karakter veya tipler de aynı şekilde her yöremizde rastlanması mümkün olan insanlardır.”[2]

Kuveloğlu daha sonra bir çağrıda bulunmaktadır: “En geç yirmi sene sonra, namuslu ve yürekli bir gazeteci, 1 Ocak 1980’den 1 Nisan1981’e kadar, yani on beş aylık gazetelerden en az on tanesini dikkatle tarasa… Şu beş soruya cevap sayılacak haber ve makaleleri bir araya getirip kısa bir önsözle, kitaplaştırsa. Bu gazete taramalarının doğuracağı soruların arkasına düşüp, kirli örtüleri kaldıracağını düşünenlerdenim.

1-On beş ay içinde, sağcı ve solcu kaç vatandaşımız katledilmiş? Bunların kaçının faili bulunmuş, kaç caninin cehennemlik günahı, faili meçhul sayılmış?

2-On beş ay içinde, aranan suçlu ve zanlılardan hangileri, hangi yollarla ve yardımlarla yurt dışına kaçırılmıştır? Bu kaçaklar yurtdışında, hangi şehirlerde hangi işleri yapmıştır?

3-On beş ay içinde tarihdaş ve soybirliği olan insanların birbirini katlettiğini gördüğümüz bu örtülü iç savaşa, hangi devletler, hangi amaçlarla, hangi yönlerden örtülü ya da yarı açık biçimde destek vermişlerdir?

4-On beş ay içinde, aynı hadiseye, farklı görüşte olmaktan dolayı hangi gazeteler, yanlılık, ideolojik körlük sonucunda, okuyucusunu yanlış bilgilendirip-bilgilendirmeyip- gazetecilik mesleğine de geleceğe de ihanet etmiştir?

5-1975’ten sonra her gün şiddeti artan, örtülü iç savaşı kışkırtıp ve sonra da iç savaşı önleme adına yapılan 12 Eylül müdahalesi sonucunda ülkücülere de, devrimcilere de diz çöktürüldü. Sömürgeleşmeye karşı çıktığına, tam bağımsızlık uğruna mücadele ettiğine, kapitalizm veya Allahsızlık ile savaştığına inanan samimi gençler, koskoca bir kuşak, birbirine kırdırıldı. Bu ortadan çekilmeleri sağlananların yerine, mahalli kimlik öfkesini, azınlıkçılık kinini, mezhep, tarikat ya da cemaat öfkesi ve kinini köpürtüp yeni elemanlar sokarak, yeni kamplaşmaların, yeni ayrışmaların senaryolarının yazıldığıyla ilgili işaretleri okuyabilenlerin sayısı kaç kişidir? Bunu fark edenler ne yapıyor, ne yapmalı?”

Kuveloğlu’nun bu soruları, sahiplenecek muhatabını arıyor. Bakalım çıkacak mı böyle bir yiğit?

_________________________

[1]Dursun Kuveloğlu, Koyu Gri Seneler, 2. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara-2015.

[2]Merve Can, Yazar Dursun Kuveloğlu ile “Koyu Gri Seneler” romanı üzerine röportaj,  Türk Yurdu, Sayı: 327, Kasım-2014.
İNTERNETTEN SİPARİŞ: http://www.kitapyurdu.com/kitap/koyu-gri-seneler/339699.html